1. GIỚI THIỆU BỆNH
Gan nằm ở vùng bụng bên phải, ngay dưới xương sườn. Gan thực hiện hơn 500 chức năng sống, bao gồm xử lý hầu hết các chất dinh dưỡng từ ruột, đào thải thuốc, rượu và các chất có hại khác ra khỏi máu, đồng thời gan cũng thực hiện luôn chức năng tạo mật (dịch màu xanh lục chứa trong túi mật để giúp tiêu hóa mỡ), sản sinh cholesterol, các yếu tố đông máu và một số protein khác. Vì cấu trúc phức tạp, thường xuyên tiếp xúc với nhiều độc tố nên gan rất dễ bị bệnh.
Viêm gan A là bệnh gì?
Viêm gan siêu vi A (HAV) là căn bệnh do virus viêm gan A gây nên. Đây là một trong một số các loại virus viêm gan gây ảnh hưởng đến khả năng hoạt động gan. Người bệnh có thể bị giảm vai trò gan và có một số dấu hiệu điển hình như: chán ăn, sốt nhẹ, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đau cơ, ngứa, vàng da, vàng mắt, đau bụng hoặc đau tức, khó chịu ở vùng bụng trên bên phải, bên dưới xương sườn, nước tiểu sẫm màu.
2. VIÊM GAN A LÂY QUA ĐƯỜNG NÀO?
Viêm gan A lây truyền từ người sang người qua đường phân-miệng, tức là nuốt phải thứ đã bị nhiễm phân của người bệnh, đây được xem là đường truyền phổ biến nhất. Bạn có thể nhiễm virus khi tiếp xúc ăn uống với người nhiễm bệnh, uống nước nhiễm bẩn, ăn sống các loại động vật có vỏ (sò, cua, tôm…) từ nguồn nước bị nhiễm nước thải, hoặc tiếp xúc gần với người bị nhiễm bệnh – cho dù người đó không có triệu chứng. Trên thực tế, bệnh lây lan mạnh hơn trước khi các triệu chứng của bệnh viêm gan A xuất hiện.
Một số tác nhân làm tăng nguy cơ nhiễm viêm gan A như:
- Thường xuyên du lịch hoặc lưu trú ở khu vực có tỷ lệ lưu hành virus viêm gan A cao.
- Ăn thức ăn, nước uống không vệ sinh, có mang virus viêm gan A.
- Ăn chung thức ăn, sử dụng chung đồ sinh hoạt cá nhân (vật dụng ăn uống, khăn mặt, khăn tắm, bàn chải đánh răng, xô, chậu…) với người mắc bệnh viêm gan A.
- Tiếp xúc gần với người nhiễm, kể cả khi người đó không có dấu hiệu hay triệu chứng.
- Viêm gan A cũng có thể cũng lây lan qua đường tình dục nếu tiếp xúc với vùng hậu môn của bất kỳ ai bị bệnh.
- Được truyền máu với máu có chứa virus (hiếm gặp)
3. TRIỆU CHỨNG & DẤU HIỆU CỦA VIÊN GAN A
Một số người có thể bị nhiễm virus viêm gan A mà không hề có triệu chứng. Trẻ nhỏ thường bị nhẹ, trong khi triệu chứng ở thanh thiếu niên và người lớn thường nặng hơn. Nhìn chung, virus viêm gan A có trong gan từ 2 đến 3 tuần trước khi xuất hiện triệu chứng. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và dễ nhầm là nhiễm cúm đường ruột. Các triệu chứng hay gặp bao gồm:
- Mệt mỏi: Đây là biểu hiện xuất hiện đầu tiên khi bị bệnh viêm gan A, khi đó gan hoạt động kém hơn, các chất độc có hại được giữ lại trong cơ thể làm cho toàn thân có cảm giác mệt mỏi, khó chịu trong người.
- Rối loạn tiêu hóa: Gan cũng tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn nên khi nhiễm virus viêm gan A thì vai trò này giảm đi, khi đó sẽ xuất hiện các dấu hiệu bệnh đường tiêu hóa như: chán ăn, buồn nôn, nôn, đau bụng nhẹ ở vùng bên phải xương sườn, tiêu chảy, táo bón….
- Sốt nhẹ: Khi cơ thể bị viêm ở bất kì bộ phận nào thì lượng bạch cầu được điều động tăng cao để chống lại các tác nhân xâm nhập, nếu sốt thường xuyên, theo giờ giấc cố định thì nên kiểm tra xem mình có đang bị viêm gan A không.
- Biểu hiện ngoài da: Chất độc giữ lại trong gan sẽ phát ra ngoài thông qua các biểu hiện ngứa da, mụn nhọt. Một dấu hiệu khác là lượng albumin tăng cao trong gan sẽ làm cho da có màu vàng nhạt hoặc đậm tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
- Nước tiểu có màu vàng: Lượng albumin cũng được đào thải qua thận, nên khi quan sát thấy nước tiểu thường xuyên có màu vàng đậm thì nên cân nhắc kiểm tra ngay bệnh viêm gan để hỗ trợ cải thiện bệnh sớm. Đây là một dấu hiệu chung xuất hiện ở hầu hết các bệnh viêm gan B, C, viêm gan do rượu…..
- Đau cơ, khớp: Triệu chứng này thường ít gặp, có khoảng 10% người mắc phải viêm gan A có gặp phải triệu chứng này, dấu hiệu này cho biết bệnh của bạn đã chuyển biến tới giai đoạn muộn, dễ mãn tính.
4. BIẾN CHỨNG
Trong hầu hết các trường hợp viêm gan A, gan hồi phục hoàn toàn trong vòng 1-2 tháng mà không có tổn thương kéo dài. Hơn nữa, virus không tồn lưu trong cơ thể một khi bạn đã bình phục. Ở người già và người bị các bệnh khác như suy tim ứ huyết, tiểu đường và thiếu máu, thời gian hồi phục có thể kéo dài hơn và diễn biến bệnh có thể nặng hơn.
Trong một số ít trường hợp viêm gan bùng phát – một tình trạng đe dọa tính mạng gây suy gan có thể xảy ra. Đặc biệt có nguy cơ là ở những người bị bệnh gan mãn tính hoặc ghép gan.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cho rằng quá trình viêm gây ra bởi viêm gan A có thể góp phần gây cứng động mạch (xơ mỡ động mạch).
Xem thêm:
Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị viêm gan B
Địa chỉ tiêm phòng vắc xin viêm gan B uy tín, giá ổn định
5. BỆNH VIÊM GAN A CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Mặc dù viêm gan A rất hiếm gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, nhưng không phải không xuất hiện, đặc biệt có nhiều khả năng xảy ra ở những người trên 50 tuổi. Trong những tình huống hiếm gặp, một số người có thể bị suy gan hoặc cần ghép gan.
- Suy gan: Tình trạng này thường xảy ra ở những người lớn tuổi, đã từng mắc một bệnh liên quan đến gan, có hệ thống miễn dịch yếu
Hội chứng Guillain Barre xảy ra khi hệ thống miễn dịch của người bệnh tấn công hệ thống thần kinh. Điều này gây ra tình trạng yếu cơ, thậm chí là tê liệt. Người bệnh cần phải được điều trị trong bệnh viện để giảm bớt các triệu chứng và giúp phục hồi nhanh hơn. Bệnh nhân nhận được liệu pháp immunoglobulin liều cao và hỗn hợp protein được cung cấp thông qua IV để tăng cường hệ thống miễn dịch.
- Viêm tụy: là tình trạng tuyến tụy - một tuyến giúp tiêu hóa thức ăn và kiểm soát lượng đường trong máu, bị viêm. Bệnh nhân có thể phải ngừng ăn trong một vài ngày để cho tuyến tụy nghỉ ngơi. Nếu người bệnh có nguy cơ bị mất nước cần phải đến bệnh viện để truyền dịch qua IV.
Nếu bác sĩ cảm thấy gan không hoạt động tốt, người bệnh có thể phải nhập viện để theo dõi gan hoạt động như thế nào. Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân đó cần phải ghép gan
6. ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ BỆNH
Vì dễ lây truyền nên viêm gan A gặp ở mọi nơi trên thế giới, bất cứ người nào chưa có miễn dịch với virus viêm gan A đều có nguy cơ bị nhiễm bệnh khi họ phơi nhiễm với virus thông qua các loại thức ăn/nước uống bị nhiễm virus hoặc tiếp xúc mật thiết với những người bị nhiễm bệnh. Nguy cơ nhiễm khuẩn cao nhất là ở những khu vực có điều kiện vệ sinh môi trường kém.
Độ tuổi thường gặp viêm gan A nhất là 5 – 14 tuổi. Ước tính trên toàn cầu mỗi năm có 1,4 triệu trường hợp mắc bệnh. Viêm gan A có thể bùng phát nhanh chóng thành dịch trong cộng đồng do tính chất dễ lây lan. Trong đó khoảng 7.134 ca tử vong do viêm gan A được ghi nhận trong năm 2016 (chiếm 0,5% tỷ lệ tử vong do viêm gan virus).
7. CÁC CÁCH PHÒNG NGỪA VIÊN GAN A
Hiện nay, viêm gan A chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Thay vào đó, phác đồ điều trị chủ yếu vẫn là đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và tránh tổn thương gan vĩnh viễn. Viêm gan A có thể được ngăn ngừa bằng cách vệ sinh cá nhân tốt và vệ sinh môi trường.
Đặc biệt, viêm gan A hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc xin. cần được tiêm vắc xin viêm gan A. Chủng ngừa rất an toàn và hiệu quả. Tiêm đủ liều sẽ bảo vệ cơ thể chống lại virus.
Các cơ quan y tế khuyến cáo nên chủng ngừa viêm gan A cho:
- Tất cả trẻ trên 1 tuổi;
- Người du lịch hoặc những người sống tại các khu vực lưu hành viêm gan A từ trung bình đến cao;
- Người bị viêm gan B hoặc viêm gan C và những người có bệnh lý viêm gan mạn tính;
- Người làm việc trong môi trường hoặc có lối sống dễ bị nhiễm bệnh (làm việc trong bếp ăn tập thể, nhà hàng, người làm việc có liên quan đến vắc xin viêm gan A trong các phòng thí nghiệm…);
- Quan hệ đồng giới nam;
- Tiền sử có rối loạn đông máu;
- Có tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm;
- Người vô gia cư;
- Người nghiện thuốc;
- Những người tiến triển nặng nếu nhiễm HAV. (Các bệnh nhân gan mãn tính hoặc suy giảm miễn dịch)…
8. CHẨN ĐOÁN
Viêm gan A là một bệnh dễ lây nhưng đây không phải là bệnh nhiễm trùng lâu dài và thường không có biến chứng. Các tổn thương ở gan sẽ thường lành trong vòng 2 tháng.
Để chẩn đoán xem bạn có bị mắc virus viêm gan A (HAV) hay không, các bác sĩ sẽ chẩn đoán dựa trên các triệu chứng của bạn và thực hiện xét nghiệm máu. Thông thường bác sĩ sẽ thực hiện xét nghiệm máu để tìm kiếm các dấu hiệu của virus viêm gan A. Một mẫu máu được lấy từ tĩnh mạch trên cánh tay của người bệnh, sau đó sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để thử nghiệm, kiểm tra và đánh giá.
Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng sẽ sử dụng các phương pháp khác như siêu âm, chụp quét CAT hay sinh thiết gan.
9. VIÊM GAN A CÓ CHỮA ĐƯỢC KHÔNG? PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ NHƯ THẾ NÀO?
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị cụ thể nào dành cho các đối tượng bị bệnh viêm gan A. Hầu hết các trường hợp bị viêm gan A sẽ lành bệnh trong vòng 6 tháng mà không có tổn thương nào lâu dài và có thể phòng ngừa viêm gan A bằng tiêm chủng.
Những người chưa được tiêm chủng đã tiếp xúc gần đây (trong vòng 2 tuần) với virus viêm gan A nên tiêm vắc -xin viêm gan A hoặc tiêm globulin miễn dịch để phòng bệnh trở nặng.
Điều trị viêm gan A thường tập trung vào việc giữ tinh thần thoải mái và kiểm soát các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh, bao gồm:
- Nghỉ ngơi: Nhiều người bị viêm gan A cảm thấy mệt mỏi và ốm yếu, ít năng lượng hơn. Vì thế nên cần dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, tĩnh dưỡng.
- Kiểm soát các cơn buồn nôn: Buồn nôn có thể khiến người bệnh khó ăn. Bạn nên chia nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn một bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng. Để có đủ lượng calo, hãy ăn nhiều thực phẩm có hàm lượng calo cao. Ví dụ, uống nước trái cây hoặc sữa. Uống nhiều nước là rất quan trọng để ngăn ngừa tình trạng mất nước nếu bạn nôn nhiều.
- Tránh uống rượu và sử dụng thuốc một cách cẩn thận. Gan của bạn có thể gặp khó khăn khi bạn sử dụng thuốc và uống rượu. Nếu bạn bị viêm gan, đừng uống rượu. Nó có thể gây tổn thương gan nhiều hơn. Chia sẻ với bác sĩ của bạn về tất cả các loại thuốc bạn dùng, bao gồm cả thuốc không kê đơn.
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể thực hiện một số biện pháp nhằm giảm nguy cơ truyền bệnh viêm gan A cho người khác, bao gồm:
- Tránh quan hệ tình dục: một số trường hợp có thể bị lây nhiễm viêm gan A sau khi quan hệ tình dục. Việc sử dụng bao cao su không đảm bảo an toàn.
- Rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh: Chà thật mạnh trong ít nhất 20 giây và rửa sạch. Lau khô tay bằng khăn dùng một lần.
- Không nên chuẩn bị thức ăn cho người khác nếu bạn bị nhiễm bệnh: Bạn có thể dễ dàng truyền bệnh cho người khác.
Điều trị viêm gan A chủ yếu là điều trị triệu chứng:
Chăm sóc nghỉ ngơi tốt. Viêm gan A gây suy giảm chức năng gan dẫn đến tình trạng mệt mỏi, thiếu năng lượng. Bệnh nhân cần được nghỉ ngơi và cung cấp năng lượng đầy đủ.
Sử dụng thực phẩm giàu đạm, vitamin, giảm mỡ động vật. Tăng cường hoa quả tươi.
Không uống rượu bia, các chế phẩm có ảnh hưởng đến gan. Đặc biệt các thuốc chuyển hóa qua gan hoặc có tác dụng gây suy giảm chức năng gan.
Trong nhiều trường hợp bệnh viêm gan siêu vi A có thể tự khỏi nếu sức đề kháng của cơ thể cao, gan vẫn hoạt động tốt, tuy vậy, có khoảng 10% trường hợp rơi vào mãn tính. Khi ấy, virus viêm gan A tấn công kích hoạt tế bào Kupffer (một loại đại thực bào nằm trong xoang gan, chuyên ăn các loại virus, vi khuẩn, kí sinh trùng, hồng cầu già chết… tạo phản ứng miễn dịch) hoạt động quá mức từ đó phóng thích ra các chất gây viêm làm tổn thương gan nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy gan, hôn mê gan, gây tử vong.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- https://vnvc.vn/nguyen-nhan-trieu-chung-dieu-tri-phong-ngua-viem-gan-a/
