1. GIỚI THIỆU BỆNH
Hệ tiêu hóa giúp chuyển các chất dinh dưỡng ở dạng thô thành dạng đơn giản để có thể dễ dàng hấp thụ qua thành ống tiêu hóa vào máu. Đồng thời đào thải các chất cặn bã ra ngoài cơ thể.
Rối loạn tiêu hóa là một hội chứng xảy ra bởi sự co thắt bất thường của các cơ vòng trong hệ thống tiêu hóa, khiến người bệnh thường xuyên rơi vào tình trạng đau bụng, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn và rối loạn các chức năng đại tiện.
Theo các bác sĩ chuyên khoa, rối loạn tiêu hóa không phải là bệnh lý. Đây là hậu quả của một số nguyên nhân nhất định như viêm đại tràng, viêm ruột, loạn khuẩn đường ruột, chế độ ăn uống không khoa học… Tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu xảy ra thường xuyên bệnh sẽ tác động tiêu cực đến tâm lý và cuộc sống người bệnh. Thậm chí trong nhiều trường hợp, tình trạng rối loạn kéo dài và không được điều trị dứt điểm có thể dẫn đến các biến chứng như: hội chứng ruột kích thích, viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, ung thư đại tràng…
2. NGUYÊN NHÂN
Các nguyên nhân chính khiến hệ tiêu hóa rối loạn, bao gồm:
2.1. Chế độ ăn uống không hợp lý
Đây được xem là nguyên nhân chính gây tình trạng rối loạn tiêu hóa. Việc sử dụng đồ ăn không hợp vệ sinh, thức ăn ôi thiu; thói quen ăn nhiều đồ ngọt, thức ăn có nhiều dầu mỡ, thực phẩm lên men, thực phẩm chua cay… có thể khiến hệ vi sinh vật đường tiêu hóa rối loạn. Từ đó làm mất cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn ở ruột, gây nên hội chứng này.
Ngoài ra, việc lạm dụng rượu bia có thể làm chết một lượng lớn lợi khuẩn, gây loạn khuẩn đường ruột và hệ tiêu hóa rối loạn. Bên cạnh đó, đồ uống có cồn còn làm mòn lớp nhầy trên thành dạ dày và ruột. Lâu ngày có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày và ruột, gây tình trạng viêm loét dạ dày – đại tràng kèm theo các triệu chứng đau bụng và rối loạn đại tiện (phân sống, phân lỏng, nát không thành khuôn…).
2.2. Bệnh đường tiêu hóa
Các bệnh lý viêm đại tràng, viêm dạ dày, viêm loét dạ dày – tá tràng….sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thu các chất, gây nên hội chứng ruột kích thích.
2.3. Mất cân bằng vi sinh đường ruột
Các vi khuẩn đường ruột có tác dụng điều tiết quá trình tiêu hóa, lên men trong đường ruột. Khi hệ vi sinh đường ruột bị mất cân bằng sẽ khiến quá trình chuyển hóa thức ăn bị rối loạn. Nguyên nhân sâu xa khiến vi khuẩn có lợi bị tiêu diệt, dẫn đến sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột là do lạm dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài, thường gặp nhất ở trẻ em.
2.4. Stress kéo dài
Trong hệ tiêu hóa của mỗi người đều có một lượng hormone Serotonin nhất định. Đây là loại hormone có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng tâm trạng. Nếu thường xuyên bị stress, căng thẳng, lượng hormone này sẽ tăng sinh và làm ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
Ngoài ra, tình trạng stress kéo dài sẽ làm cản trở quá trình lưu thông máu ở ruột. Từ đó gây ảnh hưởng đến chức năng co bóp của dạ dày. Thức ăn có thể bị ứ đọng tại ruột hoặc cũng có thể bị đào thải ra ngoài một cách nhanh chóng. Điều này khiến người bệnh bị đầy bụng, khó tiêu hoặc bị tiêu chảy.
2.5. Luyện tập quá sức
Thói quen tập thể dục thể thao trong thời gian dài hoặc quá sức hay sau khi vừa ăn no có thể làm tổn thương các vòng cơ tại đường ruột. Từ đó dẫn đến hiện tượng đầy hơi, buồn nôn và rối loạn đường tiêu hóa
2.6. Tác dụng phụ của thuốc trị bệnh
Một số loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid, thuốc ức chế miễn dịch hoặc một số thuốc trong điều trị bệnh tiểu đường… nếu sử dụng trong thời gian dài có thể gây tác dụng trên đường tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy, táo bón.
3. TRIỆU CHỨNG & DẤU HIỆU
Dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ
Do cơ địa của trẻ còn non nớt, sức đề kháng và hệ tiêu hóa còn khá yếu nên rất dễ bị nhiễm khuẩn đường ruột. Một số triệu chứng nhận biết bệnh lý này ở trẻ đó là:
– Đau bụng, trướng bụng, sốt, quấy khóc.
– Bị trào ngược thực quản, trào ngược dạ dày trong vài ngày.
– Thường xuyên bị nôn trớ khi bú mẹ hoặc khi ăn thức ăn.
– Tiêu chảy: trẻ đi ngoài phân sống phân lỏng trên 3 lần/ngày. Phân đôi khi có lẫn chất nhầy, mùi tanh, sủi bọt hoặc có máu.
– Táo bón: trẻ đi ngoài không thường xuyên, khoảng từ 2-3 ngày mới đi một lần. Phân khô rắn, cứng như sỏi, đóng khuôn. Bụng cứng, đau, mót đi cầu nhưng không đi được. Mỗi lần đi gặp nhiều khó khăn, thường là phải rặn đến phát khóc
Dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở người lớn
– Đầy bụng, khó tiêu: hệ tiêu hóa rối loạn sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa thức ăn. Thức ăn không được tiêu hóa hết bị ứ đọng trong ống tiêu hóa khiến người bệnh luôn cảm thấy bụng căng chướng khó chịu, liên tục bị ợ hơi, ợ nóng, đặc biệt là sau khi ăn xong.
– Đau bụng âm ỉ hoặc dữ dội: cơn đau có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau. Người bệnh có thể bị đau ở vùng bụng trên, vùng dạ dày, vùng bụng dưới. Cơn đau đặc biệt tăng mạnh khi ăn đồ cay nóng, đồ chua hoặc khi bị ngộ độc thực phẩm.
– Chán ăn: khi hệ tiêu hóa gặp vấn đề, người bệnh thường có cảm giác đắng miệng, ăn không ngon, chán ăn.
– Buồn nôn và nôn: đường tiêu hóa bị kích thích sẽ khiến việc hấp thu thức ăn bị giảm sút. Thức ăn có thể bị trào ngược lên thực quản gây nên tình trạng buồn nôn và nôn ói.
– Rối loạn đại tiện: rối loạn chức năng đào thải của hệ tiêu hóa khiến người bệnh bị táo bón hoặc đại tiện nhiều lần trong ngày. Tình trạng này kéo dài, đặc biệt là tiêu chảy sẽ khiến người bệnh mệt mỏi, suy nhược.
4. BIẾN CHỨNG
Nguy hiểm hơn, nếu rối loạn không được điều trị kịp thời có thể gây biến chứng như rối loạn chức năng hệ tiêu hóa. Tình trạng này kéo dài khiến người bệnh dễ phải đối mặt với nguy cơ bị hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng, polyp đại tràng, xuất huyết đại tràng, thậm chí là ung thư đại trực tràng.
5. BỆNH CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Rối loạn tiêu hóa không đe dọa đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và tinh thần của người bệnh.
Ở mức độ nhẹ, rối loạn tiêu khóa khiến người bệnh luôn trong trạng thái căng thẳng, mệt mỏi, khó chịu. Bên cạnh đó, việc đại tiện nhiều lần trong ngày rất dễ gây hiện tượng mất nước và suy nhược cơ thể. Đồng thời hiện tượng chán ăn trong thời gian dài khiến cơ thể không được bổ sung đầy đủ các dưỡng chất dẫn đến tình trạng sụt cân nghiêm trọng. Từ đó làm ảnh hưởng đến hiệu suất công việc thường ngày.
6. ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ BỆNH
Rối loạn tiêu hóa là vấn đề về sức khỏe thường gặp ở tất cả các độ tuổi. Tuy nhiên những người mắc các bệnh lý về hệ tiêu hóa như bệnh lý về gan, dạ dày, viêm đại tràng cấp tính, viêm ruột; tiểu đường dễ bị rối loạn tiêu hóa hơn người có sức khỏe tốt.
7. PHÒNG NGỪA
Với người lớn cần tránh hút thuốc lá vì nó làm tăng nồng độ a-xít và tích khí trong bụng, ảnh hưởng đến nhu động ruột. Vận động cơ thể là điều không nên bỏ qua.
Với trẻ em nên cho trẻ vui chơi, chạy nhảy, ngay cả bơi trong sự giám sát của người lớn, không nên bế ẵm suốt ngày (trẻ nhỏ). Người lớn, vận động cơ thể giúp cho khí huyết lưu thông, hệ tiêu hóa nhu động tốt, nhất là với người táo bón bằng các hình thức dễ thực hiện như chơi cầu lông, bơi, nhất là đi bộ. Mỗi ngày nên đi bộ khoảng 60 phút chia làm 2 -3 lần, tuy nhiên không đi bộ vào lúc trời nắng gắt, vừa ăn xong và nên chọn vị trí đi bộ hợp lý tránh va vấp, đụng độ với các phương tiện giao thông.
Nên sử dụng các chất xơ có trong các loại ngũ cốc, rau lá xanh, sa lát và trái cây để giúp điều chỉnh hoạt động ruột, phân sẽ tốt hơn và nhu động ruột sẽ dần dần trở về bình thường. Hơn nữa đây cũng là nguồn cung cấp các vitamin cho cơ thể. Người táo bón nên ăn thêm chuối tiêu, củ khoai lang luộc, nướng, các loại rau giúp giảm táo bón (rau mồng tơi, rau đay, rau khoai lang…).
Đối với những người mắc chứng rối loạn tiêu hóa nên tránh ăn nhiều các loại chất kích thích (hành, tỏi, ớt, hồ tiêu, mù tạt…), không nên uống rượu, bia, nước giải khát có gas. Sữa rất tốt cho sức khỏe nhưng nếu đang bị rối loạn tiêu hóa nên hạn chế dùng hoặc kiêng hẳn cho đến khi tiêu hóa bình thường, bởi vì, trong sữa có đường lactoza là thành phần khó tiêu khi bộ phận tiêu hóa không bình thường. Đồng thời nên hạn chế đến mức tối đa sử dụng những món ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ.
Thực phẩm dùng hàng ngày cần có nguồn gốc rõ ràng, không nên sử dụng các loại thức ăn nghi ngờ nhiễm khuẩn, để trong tủ lạnh quá lâu hay những thức ăn đường phố không rõ xuất xứ.
Cần ăn chín, không ăn các loại thức ăn chưa nấu chín (tiết canh, rau sống, nem chua, nem chạo, gỏi…) và không uống nước chưa đun sôi, nhất là các vùng nông thôn, miền núi.
Để giúp hệ tiêu hóa có thể ổn định và cân bằng, nên thay đổi chế độ ăn uống của mình nhất là mùa nắng nóng cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Ăn, uống phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho tất cả mọi lứa tuổi, với trẻ em (do sức đề kháng chưa hoàn chỉnh), người có tuổi bởi sức đề kháng đã suy giảm do tuổi cao, cần được quan tâm đặc biệt hơn.
8. CHẨN ĐOÁN
Trước đây, rối loạn tiêu hóa chức năng được coi là một chẩn đoán sau khi đã loại trừ các bệnh khác (do nhiều xét nghiệm thông thường – chẳng hạn như chụp X-quang, CT, xét nghiệm máu và nội soi – có thể có kết quả bình thường).
May mắn thay, trong hai thập kỷ qua, các nhà nghiên cứu và bác sĩ lâm sàng từ khắp nơi trên thế giới đã gặp gỡ và liên tục nghiên cứu về các đặc điểm của bệnh. Sự hợp tác này đã dẫn đến sự phát triển của cái gọi là “Tiêu chuẩn ROME”. Nhờ đó mà có thể chẩn đoán được bệnh khi có sự kết hợp của các triệu chứng, cộng thêm một vài yếu tố khác của bệnh nhân phù hợp các tiêu chí Rome cho một rối loạn chức năng cụ thể.
Mặc dù tiêu chuẩn Rome cho phép chẩn đoán dựa trên triệu chứng, các bác sĩ có thể vẫn muốn thực hiện một số xét nghiệm. Chúng không nhằm mục đích xác định bệnh mà chủ yếu là để loại trừ các bệnh khác trước khi bắt đầu thực hiện điều trị. Các xét nghiệm này có thể bao gồm:
- Xét nghiệm máu và nước tiểu, phân.
- Nội soi đại tràng.
- Nội soi đường tiêu hóa trên (bao gồm có thực quản – dạ dày – tá tràng).
- Chẩn đoán hình ảnh, chẳng hạn như chụp X-quang và siêu âm,…
- Một số phương pháp chuyên biệt khác…
9. ĐIỀU TRỊ
Điều chỉnh chế độ ăn uống
– Chế độ ăn uống khoa học và hợp lý góp phần hỗ trợ cải thiện các triệu chứng bệnh một cách hiệu quả. Người bệnh cần:
– Bổ sung đủ nước và chất điện giải khoảng từ 2-3 lít mỗi ngày.
– Ăn nhiều rau xanh, quả quả để bổ sung chất xơ; tăng cường ăn các loại hoa quả chứa nhiều vitamin C như ổ, cam, chuối… để tăng sức đề kháng, giúp cải thiện các triệu chứng bệnh và hỗ trợ phục hồi các vết viêm loét trên thành ruột.
– Bổ sung thêm sữa chua vào trong khẩu phần ăn hàng ngày để cung cấp các lợi khuẩn giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.
– Không sử dụng các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, thức ăn ôi thiu, đồ ăn có nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, lên men hoặc các loại đồ ăn tái sống (như gỏi, nem chua, tiết canh…).
– Hạn chế hút thuốc lá, uống rượu, bia và các loại nước ngọt có gas.
– Thực hiện đúng nguyên tắc ăn chín – uống sôi, ăn chậm – nhai kỹ.
Thay đổi thói quen sinh hoạt
– Ngủ đúng giờ, đủ giấc, tránh căng thẳng, lo âu.
– Rèn luyện thói quen đi vệ sinh đúng giờ để giúp hệ tiêu hóa hoạt động theo một chu kỳ thông minh với đầy đủ chức năng nhất.
– Không ăn quá no hoặc để bụng quá đói, không nằm ngay khi ăn no.
– Vệ sinh môi trường sống và làm việc sạch sẽ, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để phòng ngừa nhiễm khuẩn.
– Tăng cường các hoạt động thể chất, duy trì luyện tập thể dục thể thao mỗi ngày đúng cách và điều độ để có hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Sử dụng thuốc
Khi bệnh xuất hiện với các triệu chứng khó chịu như đi ngoài nhiều lần, đau bụng, chướng bụng, khó tiêu, nôn ói… sử dụng thuốc Tây là phương án thường được lựa chọn. Một số loại thuốc thường được chỉ định như thuốc giảm đầy bụng, khó tiêu, thuốc giảm đau bụng, thuốc cầm tiêu chảy, thuốc xổ giúp xử lý táo bón, thuốc hỗ trợ nhu động ruột, thuốc kháng sinh… Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bổ sung men vi sinh và uống thêm Oresol để bù nước và chất điện giải cho cơ thể. Tuy nhiên, trước khi sử dụng thuốc, người bệnh cần thăm khám và tuân thủ phác đồ của các bác sĩ điều trị để tránh xảy ra những tác dụng phụ không mong muốn. Không tự ý mua thuốc và tự điều trị bệnh. Đặc biệt, trong trường hợp rối loạn ở mức độ nặng như sốt cao, mất máu do đi ngoài ra máu, tiêu chảy mất nước…người bệnh cần đến bệnh viện để được điều trị càng nhanh càng tốt.
10. CÂU HỎI HAY GẶP
Rối loạn tiêu hóa có bị sốt không?
Người bị rối loạn tiêu hóa thường gặp các biểu hiện lâm sàng như: đau bụng; đầy hơi; đi ngoài; táo bón…Trong một vài trường hợp, rối loạn tiêu hóa có thể kèm theo sốt. Điều này khiến người bệnh càng cảm thấy mệt mỏi cộng với mất nước do đi ngoài phân lỏng sẽ khiến cơ thể người bệnh trở nên xanh xao, gầy yếu.
Rối loạn tiêu hóa có nên ăn sữa chua?
Theo một số nghiên cứu thì những người mắc bệnh dạ dày đường ruột…ăn sữa chua rất tốt bởi khuẩn lactic trong sữa chua đã khuyến khích sự gia tăng số khuẩn tích cực trong đường ruột giúp khử hoạt tính của một số thành phần hóa chất gây hại. Và thực tế đã chứng minh được những vi khuẩn có lợi trong sữa chua có thể làm giảm triệu chứng củ bệnh táo bón, tiêu chảy và những tình trạng viêm trong Hội chứng khó chịu của dạ dày bởi vì chính các vi khuẩn này đã tăng cường sức miễn dịch của đường ruột.
Câu hỏi của bạn là rối loạn tiêu hóa có nên ăn sữa chua hay không, chúng tôi xin trả lời là hoàn toàn có thể ăn được và hơn nữa sữa chua rất tốt cho dạ dày và đường ruột của mỗi chúng ta
TÀI LIỆU THAM KHẢO
http://benhviendongdo.com.vn/cach-phong-ngua-roi-loan-tieu-hoa-nen-thuc-hien-moi-ngay/
