1. UNG THƯ CỔ TỬ CUNG LÀ GÌ?
Ung thư cổ tử cung (tiếng Anh là Cervical Cancer) là bệnh lý ác tính của tế bào biểu mô lát (tế bào biểu mô vảy) hoặc tế bào biểu mô tuyến cổ tử cung phát triển bất thường dẫn đến hình thành các khối u trong cổ tử cung. Các khối u này nhân lên một cách mất kiểm soát, xâm lấn và tác động đến các cơ quan xung quanh, thường gặp nhất là di căn đến phổi, gan, bàng quang, âm đạo và trực tràng.
Con số thống kê về bệnh
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm thế giới ghi nhận hơn 500.000 trường hợp mắc mới ung thư cổ tử cung và có khoảng 250.000 ca tử vong.
Thống kê của WHO cho thấy, khoảng 99,7% trường hợp ung thư cổ tử cung đều có sự hiện diện của virus HPV (Human Papilloma Virus). Bình thường, HPV có hơn 100 type, nhưng 14 type có nguy cơ cao gây ra loại ung thư này. Chủng HPV 16 và HPV 18 là 2 chủng có khả năng gây ung thư cổ tử cung cao nhất, chúng được tìm thấy ở 70% trong tất cả các trường hợp ung thư cổ tử cung.
2. NGUYÊN NHÂN
Các yếu tố nguy cơ của ung thư cổ tử cung
- Có bạn tình nam bị nhiễm bệnh lây qua đường tình dục hoặc có tiền sử (các) bạn tình bị nhiễm bệnh lây qua đường tình dục hoặc từng mắc ung thư cổ tử cung
- Trước đây từng bị nhiễm bệnh lây qua đường tình dục
- Quan hệ tình dục lần đầu tiên trước 20 tuổi
- Tiền sử có nhiều bạn tình
- Hút thuốc
- Sử dụng thuốc tránh thai
3. TRIỆU CHỨNG & DẤU HIỆU
- Ung thư cổ tử cung có các dấu hiệu sau:
- Chảy máu hoặc tiết dịch âm đạo bất thường (sau khi quan hệ tình dục hoặc giữa các kỳ kinh nguyệt)
- Đau khi quan hệ tình dục
- Đau lưng dưới hoặc đau vùng chậu
- Các triệu chứng ở giai đoạn muộn bao gồm các vấn đề về tiểu tiện, đại tiện hoặc phù chân
4. BIẾN CHỨNG
Ung thư cổ tử cung nếu không được chữa trị kịp thời và đúng cách sẽ diễn tiến ngày càng nặng hơn, gây ra các biến chứng nghiêm trọng do u xâm lấn đến các cơ quan lân cận. Những biến chứng nguy hiểm của ung thư cổ tử cung bao gồm:
Vô sinh: Trong một số trường hợp, bệnh nhân ung thư cổ tử cung buộc phải cắt bỏ tử cung, dẫn đến mất khả năng mang thai.
Ảnh hưởng đến tâm lý: Ung thư cổ tử cung là nguyên nhân gây rối loạn cảm xúc, có thể dẫn đến trầm cảm, ảnh hưởng đến đời sống của cá nhân và gia đình.
Suy thận: Trong nhiều trường hợp, khối u ung thư cổ tử cung có thể xâm lấn vào niệu quản, ngăn chặn dòng nước tiểu ra khỏi thận. Nước tiểu tích tụ lâu ngày có thể gây sưng thận, làm suy giảm chức năng của thận.
Chảy máu: Nếu ung thư cổ tử cung lan vào âm đạo, ruột hoặc bàng quang thì có thể gây chảy máu. Bệnh nhân có thể thấy có lẫn máu trong dịch âm đạo, trong phân hoặc nước tiểu.
5. BỆNH CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Ung thư cổ tử cung là căn bệnh nguy hiểm, có tỉ lệ mắc và tỉ lệ tử vong xếp thứ hai trong các ung thư sinh dục ở nữ giới hiện nay.
6. ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ BỆNH
- Tuổi càng cao thì nguy cơ mắc bệnh càng tăng, đặc biệt là trên 35 tuổi.
- Đặc biết 45-50 tuổi. Sinh con quá sớm (dưới 17 tuổi) khi cơ quan sinh sản chưa phát triển hết sẽ làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung. Phụ nữ sinh đẻ nhiều lần (từ 3 lần trở lên) thì tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 2 lần so với những phụ nữ sinh 1-2 con.
7. PHÒNG NGỪA
Ung thư cổ tử cung hoàn toàn có thể phòng ngừa và chữa trị dứt điểm nếu như bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm. Để phòng ngừa ung thư cổ tử cung, phụ nữ có thể thay đổi lối sống, ví dụ như:
- Chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, vận động hợp lý.
- Không quan hệ tình dục quá sớm và bừa bãi.
- Không lạm dụng thuốc tránh thai.
- Giữ vệ sinh âm đạo sạch sẽ.
- Kết hợp tiêm phòng vắc-xin HPV.
Ngoài ra, phụ nữ đã có quan hệ tình dục ở độ tuổi 30 - 49 nên làm xét nghiệm sàng lọc sớm ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, bạn cũng có thể làm xét nghiệm ở độ tuổi sớm hơn nếu thấy biểu hiện bất thường.
8. CHẨN ĐOÁN
Kiểm tra sàng lọc định kỳ cổ tử cung
Bạn cần kiểm tra sàng lọc định kỳ cổ tử cung nếu có quan hệ tình dục – 3 năm một lần cho tới 30 tuổi, sau đó là 5 năm một lần nếu xét nghiệm bình thường. Ung thư cổ tử cung có thể phòng ngừa được và hiệu quả điều trị cao nếu được phát hiện và điều trị sớm thông qua kiểm tra sàng lọc định kỳ.
Xét nghiệm phết tế bào âm đạo (Pap smear)
Xét nghiệm phết thành tế bào âm đạo là phương pháp kiểm tra sàng lọc cổ tử cung được sử dụng để phát hiện các tế bào tiền ung thư và ung thư tiềm tàng trong cổ tử cung.
Xét nghiệm phết tế bào âm đạo là phương pháp kiểm tra sàng lọc cổ tử cung được sử dụng để phát hiện các tế bào tiền ung thư và ung thư tiềm tàng trong cổ tử cung. Xét nghiệm có thể được thực hiện bởi bác sĩ phụ khoa, và thường chỉ mất vài phút. Trong quá trình phết tế bào âm đạo, bác sĩ sẽ sử dụng một dụng cụ được gọi là mỏ vịt nhằm giữ các thành âm đạo mở để bác sĩ có thể nhìn thấy cổ tử cung rõ ràng. Sau đó, sử dụng một cọ mềm hoặc thìa để thu thập các tế bào mẫu trong cổ tử cung. Sau đó, những tế bào này sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm để được xét nghiệm về tính chất ung thư hoặc tiền ung thư.
Phụ nữ cần kiêng quan hệ tình dục trong 24 giờ trước khi xét nghiệm, và không nên tiến hành xét nghiệm khi đang trong kỳ kinh nguyệt.
9. ĐIỀU TRỊ
Điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn tiền ung thư
Ung thư cổ tử cung ở giai đoạn tiền ung thư được điều trị bằng cách loại bỏ các tế bào bất thường khỏi lớp niêm mạc cổ tử cung thông qua thủ thuật phá hủy tại chỗ hoặc khoét chóp – điều này thường giúp ngăn ngừa ung thư cổ tử cung.
- Khoét chóp cổ tử cung
Khoét chóp cổ tử cung là phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vùng chuyển tiếp ở cổ tử cung bị tổn thương nằm trong âm đạo theo hình chóp nón, có đáy là hai môi trước và sau cổ tử cung.
- Phá hủy tại chỗ
Phá hủy tại chỗ là thủ thuật phá hủy mô cổ tử cung bằng nhiệt độ lạnh (còn gọi là phẫu thuật lạnh hay áp lạnh) hoặc bằng tia laser (đốt laze) thay vì cắt bỏ.
Trong phẫu thuật lạnh, một đầu dò kim loại rất lạnh được đặt trực tiếp vào cổ tử cung, phá hủy các tế bào bất thường bằng cách đóng băng chúng.
Trong đốt laze, một chùm tia laze hội tụ được chiếu qua âm đạo để đốt cháy các tế bào bất thường. Thủ thuật được tiến hành trong điều kiện gây tê (thuốc tê) ngay tại phòng khám của bác sĩ hoặc gây mê toàn thân trong phòng phẫu thuật vì thủ thuật này gây cảm giác khó chịu nhiều hơn so với phẫu thuật lạnh.
Điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm
Ung thư cổ tử cung giai đoạn sớm được điều trị bằng cách cắt bỏ tử cung (cắt tử cung) hoặc xạ trị (tia X năng lượng cao), thường kết hợp với hóa trị.
- Cắt bỏ tử cung
Cắt bỏ tử cung là phương pháp phẫu thuật nhằm cắt bỏ toàn bộ tử cung, có thể được tiến hành bằng mổ hở hoặc mổ nội soi.
Phương pháp mổ hở bao gồm cắt tử cung qua đường âm đạo hoặc cắt tử cung qua vết mổ ở bụng.
Phẫu thuật cắt tử cung qua đường âm đạo: bác sĩ sẽ tiến hành cắt bên trong âm đạo và đưa tử cung bị cắt bỏ ra ngoài qua đường âm đạo.
Phẫu thuật cắt tử cung qua vết mổ ở bụng: bác sĩ sẽ rạch một đường ngang ở bụng và đưa tử cung ra ngoài qua vết rạch.
- Hóa trị
Hóa trị là liệu pháp sử dụng các loại thuốc chống ung thư theo đường tiêm tĩnh mạch hoặc bằng đường uống. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được tư vấn dùng hóa trị trước phẫu thuật (hóa trị tân bổ trợ) nhằm làm thu nhỏ khối u, giúp cho việc phẫu thuật sau đó trở nên ít xâm lấn hơn HOẶC dùng hóa trị sau phẫu thuật (hóa trị bổ trợ) nhằm tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại hoặc đã lan sang vùng khác nhưng không quan sát thấy (ngay cả bằng phương pháp chẩn đoán hình ảnh).
Điều trị Ung thư cổ tử cung giai đoạn muộn
Ung thư cổ tử cung giai đoạn muộn (tiến triển) được điều trị bằng xạ trị, thường kết hợp với hóa trị đồng thời
Xạ trị
Xạ trị là phương pháp sử dụng các hạt hoặc sóng có năng lượng cao như: tia X, tia Gamma, các chùm tia điện tử, proton… để tiêu diệt hoặc phá hủy các tế bào ung thư. Ưu điểm của xạ trị là có thể tiêu diệt các tế bào ung thư đồng thời bảo tồn được các tế bào bình thường.
9. CÂU HỎI HAY GẶP
Kiêng ăn gì khi bị ung thư cổ tử cung?
Kiêng ăn các loại thịt đỏ
Thịt đỏ là một trong những loại thực phẩm nằm trong danh sách cần hạn chế cho bệnh nhân bị ung thư cổ tử cung. Trong thịt đỏ chứa protein có cấu trúc phức tạp, khó hấp thu vì cần nhiều enzyme thể thủy phân, có tính axit, ngoài ra còn chứa cả ký sinh nên thực sự không tốt cho người bệnh. Cơ thể người bệnh còn yếu, không tiêu hóa được hết, dinh dưỡng tích tụ lại sẽ tạo ra các chất rất độc hại.
Kiêng thức ăn quá nhiều chất béo
Bệnh nhân ung thư cổ tử cung cũng nên hạn chế các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo, bởi sẽ làm tăng chỉ số cholesterol, ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa của các dưỡng chất vào máu và ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Người bệnh thay vì sử dụng các loại mỡ động vật, thì nên thay bằng dầu thực vật, các chất béo không bão hòa từ dầu oliu, quả bơ…
Kiêng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích
Rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích là những thứ luôn cần phải hạn chế sử dụng. Với người bệnh thì càng cần phải kiêng khem. Người bệnh ung thư cổ tử cung không nên sử dụng đồ uống có gas, có cồn vì nó khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn, không hút thuốc lá, thuốc chứa nhiều chất độc hại sẽ khiến cho bệnh tình càng trở nên trầm trọng hơn.
Hạn chế sử dụng ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp
Đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp rất tiện lợi và dễ dàng sử dụng. Tuy nhiên, chúng ta không nên lạm dụng. Với bệnh nhân càng không nên ăn các loại đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp bởi chứa nhiều calo, năng lượng, ít dinh dưỡng, bên cạnh đó còn chứa chất bảo quản không tốt cho sức khỏe. Thay vào đó, người bệnh ung thư cổ tử cung nên tăng cường các thực phẩm tươi sống, thực phẩm mới chế biến xong nên dùng ngay.
Kiêng Thực phầm và đồ ăn cay nóng
Bệnh nhân ung thư cổ tử cung không nên ăn các loai thực phẩm có vị cay, nóng, quá đắng hay quá mặn vì những loại thực phẩm và đồ ăn này có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, kích thích niêm mạc tử cung, vị trí tổn thương do ung thư khiến các triệu chứng bệnh nặng hơn, đau đớn hơn
Hạn chế đồ ăn lên men
Các món ăn lên men từ dưa muối, cà muối,… là món ăn nhiều người ưa thích, giải ngán và kích thích vị giác rất tốt. Tuy nhiên đây lại được xem là các món ăn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư nếu ăn quá nhiều. Người bệnh ung thư cổ tử cung nên nhớ không nên sử dụng quá nhiều món ăn này trong thực đơn hàng ngày để nâng cao hiệu quả của quá trình điều trị.
Thay vào đó là một chế độ ăn lành mạnh, nhiều rau xanh và hoa quả!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
https://www.mountelizabeth.com.sg/vi/facilities-services/centre-excellence/cancer/cervical-cancer
https://viencongnghedna.com.vn/ung-thu-co-tu-cung-an-gi-tot-cho-suc-khoe/#:~:text=Nh%E1%BB%AFng%20th%E1%BB%B1c%20ph%E1%BA%A9m%20c%C3%B3%20l%E1%BB%A3i,tr%E1%BB%A9ng%20nh%C6%B0%20ph%C3%B4%20mai%2C%20s%E1%BB%AFa
Bên trên là những thông tin tổng quan về căn bệnh , hy vọng đã mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích.