1. GIỚI THIỆU BỆNH
Kinh nguyệt là tập hợp các thay đổi sinh lý, được lặp đi lặp lại ở cơ thể phụ nữ dưới sự điều khiển của hệ hormone sinh dục. Điều này rất cần thiết cho sự sinh sản. Chu kỳ kinh nguyệt thường mang lại một loạt các triệu chứng khó chịu. Hội chứng tiền kinh nguyệt, chẳng hạn như đau quặn bụng và mệt mỏi là các vấn đề phổ biến nhất, nhưng các triệu chứng thường mất đi khi chu kỳ bắt đầu.
Tuy nhiên, các bất thường kinh nguyệt khác nghiêm trọng hơn cũng có thể xảy ra như kinh nguyệt quá nhiều hoặc quá ít, không có kinh.
Hãy nhớ rằng chu kỳ kinh nguyệt bình thường ở mỗi người là khác nhau. Một chu kỳ là bình thường với bạn nhưng có thể bất thường đối với người khác. Hãy gặp bác sĩ nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi đáng kể nào về chu kỳ kinh nguyệt.
2. NGUYÊN NHÂN
Ảnh hưởng của nội tiết tố
- Mỗi giai đoạn của người phụ nữ đều ảnh hưởng đến sự cân bằng nội tiết tố bao gồm tuổi dậy thì, mãn kinh, mang thai, sinh con, và cho con bú sẽ làm ảnh hưởng đến kinh nguyệt.
- Trong tuổi dậy thì, cơ thể trải qua những thay đổi lớn. Có thể mất vài năm để estrogen và progesterone đạt được sự cân bằng và thời gian bất thường của chu kỳ kinh nguyệt phổ biến tại thời điểm này.
- Giai đoạn tiền mãn kinh, buồng trứng suy giảm, các nội tiết tố nữ thay đổi làm chu kỳ và lượng máu kinh thay đổi.
- Thời kỳ mãn kinh tính từ 12 tháng kể từ thời kỳ kinh nguyệt cuối cùng của người phụ nữ. Sau thời kỳ mãn kinh, chị em phụ nữ sẽ không còn những chu kỳ kinh.
- Trong thời gian mang thai, kinh nguyệt chấm dứt.
- Hầu hết phụ nữ không có kinh trong khi cho con bú.
Nguyên nhân thực thể:
Thai nghén bất thường: Chửa ngoài tử cung, dọa sảy thai.
- Tổn thương thực thể của cổ tử cung - polyp cổ tử cung - Polyp buồng tử cung - u xơ tử cung, quá sản nội mạc tử cung, ung thư niêm mạc tử cung, ung thư cổ tử cung, buồng trứng đa nang...
- U tuyến yên, bệnh lý tuyến giáp, tiểu đường.
Nhiễm khuẩn: viêm nhiễm đường sinh dục, viêm niêm mạc tử cung.
Thay đổi điều kiện sống, thói quen sinh hoạt:
Kinh nguyệt do cơ chế nội tiết - thần kinh điều chỉnh nên khi thay đổi môi trường sống như chuyển vùng, thay đổi công việc, bị áp lực học, gia đình hoặc công việc làm cho người phụ nữ chán nản hay buồn rầu cũng làm rối loạn kinh nguyệt.
Chế độ dinh dưỡng: Thay đổi chế độ ăn uống, tăng cân hoặc giảm cân quá mức cũng làm rối loạn kinh nguyệt.
Vận động quá mức: Cũng làm tăng lượng kinh và kéo dài ngày thấy kinh.
Một số thuốc gây rối loạn kinh nguyệt, đặc biệt là thuốc tránh thai, thuốc điều trị tiểu đường, cao huyết áp
3. TRIỆU CHỨNG & DẤU HIỆU
Các triệu chứng phổ biến của bệnh rối loạn kinh nguyệt là:
Hội chứng rối loạn tiền kinh nguyệt: Tình trạng này xảy ra 1-2 tuần trước khi kỳ kinh bắt đầu. Một số phụ nữ trải qua một loạt các triệu chứng về thể chất và cảm xúc. Những người khác có thể trải qua một vài triệu chứng hoặc không có bất cứ triệu chứng nào. Tình trạng này có thể gây đầy hơi, cáu gắt, đau lưng, nhức đầu, đau ngực, nổi mụn, thèm ăn, mệt mỏi quá mức, phiền muộn, lo lắng, cảm giác căng thẳng, mất ngủ, táo bón, bệnh tiêu chảy, đau bụng nhẹ;
Rong kinh: Tình trạng này làm bạn chảy máu nhiều hơn bình thường. Chu kỳ kinh cũng có thể lâu hơn bình thường từ 5-7 ngày;
Vô kinh: Trong một số trường hợp, phụ nữ có thể không có kinh điều này được gọi là vô kinh. Vô kinh nguyên phát là khi bạn không có chu kỳ kinh đầu tiên ở năm bạn 16 tuổi. Tình trạng này có thể do một vấn đề về tuyến yên, một khiếm khuyết bẩm sinh của hệ thống sinh sản nữ hoặc dậy thì chậm. Vô kinh thứ phát xảy ra khi chu kỳ kinh vốn có bị gián đoạn từ sáu tháng trở lên.
4. BỆNH CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?
Câu trả lời là có! Bệnh sẽ gây ra:
- Thiếu máu: Lượng kinh ra nhiều và kéo dài sẽ dẫn đến thiếu máu, chóng mặt, mệt mỏi, da xanh xao, tim loạn nhịp, thở gấp,...trường hợp nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí tính mạng của bạn.
- Nguy cơ mắc các bệnh phụ khoa: Chu kỳ kinh kéo dài không chỉ gây bất tiện cho sinh hoạt hàng ngày mà còn là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn dễ dàng phát triển gây những bệnh viêm nhiễm “vùng kín” ( viêm âm đạo, u màng trong tử cung, viêm buồng trứng,...).
- Nguy cơ vô sinh: Bạn có thể khó mang thai hơn nếu bạn có chu kỳ bất thường vì thời điểm rụng trứng không thường xuyên, hoặc do viêm nhiễm gây tắc vòi tử cung.
- Ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục: Các nghiên cứu khoa học cho thấy quan hệ tình dục vào những ngày “đèn đỏ” có thể làm tăng nguy cơ gây nên các bệnh phụ khoa. Do đó rối loạn kinh nguyệt phần nào đó khiến những cuộc “yêu” của bạn cũng trở nên thất thường hơn.
- Ảnh hưởng đến nhan sắc phụ nữ: Estrogen và Progesteron chính là 2 hocmon đóng vai trò cội nguồn sắc đẹp của phái nữ. Do đó, việc rối loạn các hormone này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhan sắc, sự tươi trẻ của phái đẹp, làm khí huyết lưu thông kém khiến da kém mịn màng, khiến chị em dễ cáu gắt, nóng tính,... Không chỉ vậy, rối loạn kinh nguyệt còn khiến nhiều chị em lo lắng, căng thẳng, mất tự tin, khiến chất lượng cuộc sống bị suy giảm đáng kể.
- Bệnh lý nguy hiểm: Một số trường hợp rối loạn kinh nguyệt là biểu hiện những bệnh lý như chửa ngoài tử cung, ung thư niêm mạc tử cung,... sẽ rất nguy hiểm nếu bạn đi khám muộn.
5. ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ BỆNH
Rối loạn kinh nguyệt rất phổ biến và những ai đã có kinh nguyệt đều có thể mắc phải bệnh này.
Tuổi tác: Nữ giới bắt đầu có kinh nguyệt lúc 11 tuổi hoặc trẻ hơn có nguy cơ cao gặp phải các cơn đau nặng, chu kỳ kinh dài và nhiều hơn. Trẻ em gái mới dậy thì có thể bị vô kinh trước khi chu kỳ rụng trứng trở nên thường xuyên khi trưởng thành. Những phụ nữ mãn kinh cũng có thể bị lỡ kinh và thỉnh thoảng bị xuất huyết nặng;
Cân nặng: Thừa hoặc thiếu cân có thể làm tăng nguy cơ đau bụng kinh và vô kinh;
6. PHÒNG NGỪA
Bạn sẽ có thể kiểm soát bệnh này nếu áp dụng các biện pháp sau:
- Các yếu tố ăn uống: Điều chỉnh chế độ ăn uống bắt đầu khoảng 14 ngày trước chu kỳ kinh có thể giúp bạn hạn chế một số rối loạn kinh nguyệt nhẹ. Chế độ ăn uống lành mạnh áp dụng cho tất cả mọi người bao gồm ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi và rau quả, tránh chất béo bão hòa và thức ăn nhanh. Hạn chế muối (natri) có thể giúp giảm đầy hơi. Hạn chế uống cà phê, đường và rượu cũng sẽ có ích;
- Ngăn ngừa và điều trị bệnh thiếu máu;
- Tập thể dục: Tập thể dục thường xuyên và điều độ có thể giúp giảm đau bụng kinh;
- Quan hệ tình dục: Cảm giác cực khoái có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của đau bụng kinh;
- Chườm nóng: Lót một miếng đệm nóng vào vùng bụng hoặc ngâm mình trong một bồn tắm nước nóng, có thể giúp làm giảm đau bụng kinh;
- Vệ sinh kinh nguyệt: Thay đổi băng vệ sinh từ 4-6 giờ. Bạn hãy tránh sử dụng băng vệ sinh có mùi thơm vì chất khử mùi có thể gây kích ứng vùng sinh dục. Bạn không nên thụt rửa âm đạo vì nó có thể tiêu diệt các vi khuẩn tự nhiên thường trú trong âm đạo mà chỉ cần tắm rửa thường xuyên để làm sạch.
7. CHẨN ĐOÁN
- Bác sĩ cũng sẽ tiến hành kiểm tra vùng chậu, từ đó đánh giá cơ quan sinh sản và xác định xem cổ tử cung hoặc âm đạo có bị viêm hay không. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm Pap smear để loại trừ khả năng ung thư hoặc các tình trạng bệnh cơ bản khác.
- Xét nghiệm máu có thể giúp xác định xem sự mất cân bằng nội tiết tố có gây ra các vấn đề kinh nguyệt hay không. Nếu bạn cho rằng mình đã có thai, bác sĩ hoặc y tá sẽ sẽ tiến hành xét nghiệm máu hoặc nước tiểu trong quá trình khám.
- Các xét nghiệm khác có thể giúp chẩn đoán nguồn gốc các vấn đề kinh nguyệt của bạn bao gồm:
- Sinh thiết nội mạc tử cung (phương pháp này trích xuất một mẫu mô từ nội mạc tử cung và gửi đi phân tích thêm);
- Soi buồng tử cung (bác sĩ sẽ đưa một camera nhỏ vào tử cung để xem có bất kỳ điều gì bất thường không);
- Siêu âm (thiết lập hình ảnh của tử cung).
8. ĐIỀU TRỊ
Rối loạn kinh nguyệt là căn bệnh thường gặp ở phụ nữ. Tuy nhiên, bạn hãy đến gặp bạn sĩ nếu có rối loạn kinh nguyệt để có chẩn đoán xác định, loại trừ bệnh lý thực thể phải điều trị tại bệnh viện. Còn những rối loạn kinh nguyệt cơ năng, các bác sĩ sẽ tư vấn bạn điều trị và theo dõi tại nhà. Sau đây là 1 số gợi ý đơn giản để cải thiện triệu chứng rối loạn kinh nguyệt cơ năng này:
Cải thiện chế độ ăn uống, ngủ nghỉ, làm việc phù hợp.
Các chị em phải điều chỉnh chế độ ăn uống của mình cho hợp giờ giấc và bổ sung chất dinh dưỡng cho cơ thể. Tích cực tập thể dục thể thao thường xuyên, dù là một vài động tác vận động nhỏ mỗi sáng 15-30 phút cũng giúp đẩy lùi chứng rối loạn kinh nguyệt.
Giữ tâm lý thật thoải mái
Cố gắng làm việc và sinh hoạt trong môi trường sạch sẽ, trong lành và ít căng thẳng nhất có thể. Bạn có thể tập nghĩ đến những điều vui vẻ, tích cực, có thể nghe nhạc hoặc trò chuyện với bạn bè nhiều hơn để thư giãn đầu óc.
Sử dụng thuốc tránh thai
- Lời khuyên cho bạn là không nên lạm dụng thuốc quá nhiều. Thuốc tránh thai là loại thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, các chị em nên tư vấn bác sĩ nếu muốn sử dụng thuốc tránh thai và có nhiều phương pháp tránh thai khác để bạn có thể lựa chọn.
- Hạn chế sử dụng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá và các chất kích thích khác
- Việc sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá không những ảnh hưởng đến nội tiết, gây rối loạn kinh nguyệt mà còn ảnh hưởng đến làn da của bạn nữa. Vì vậy, hãy hạn chế đến mức thấp nhất có thể để có một chu kỳ kinh nguyệt đều đặn nhé!
- Điều trị bệnh lý khác nếu có: Tuyến giáp, tiểu đường,...
- Ngoài ra, nếu các triệu chứng vẫn không được cải thiện, hãy đến gặp ngay bác sĩ để được tư vấn và điều trị để phục hồi sức khỏe!
9. CÂU HỎI HAY GẶP
Phụ nữ rối loạn kinh có ảnh hưởng tới tuổi thọ?
Kết luận được các nhà nghiên cứu của Trường Y tế Công cộng Harvard TH Chan (Mỹ) công bố trên tạp chí khoa học BMJ ngày 30-9 dựa trên đánh giá sức khỏe của 79.505 phụ nữ tại nhiều quốc gia
Sau gần 30 năm thu thập thống kê các thông tin sức khỏe và bệnh lý của 79.505 người này, các nhà nghiên cứu phát hiện rằng những người có chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc dài quá 32 ngày thường có tuổi thọ thấp. Trong khi những phụ nữ có chu kỳ đều 28-30 ngày sống thọ thì nhóm còn lại thường không vượt quá tuổi 70.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
https://pacificcross.com.vn/vi/roi-loan-kinh-nguyet-la-benh-gi/
https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/tat-tan-tat-nhung-dieu-ban-can-biet-ve-roi-loan-kinh-nguyet/