Tỷ lệ bỏng bô xe máy ở Việt Nam là rất cao, đặc biệt với các chị em phụ nữ hay mặc váy ngắn hoặc trẻ em do nô đùa, chạy nhảy sơ sảy chạm vào ống bô. Ngoài ra, nguyên nhân của bỏng bô cũng có thể đến từ diện tích nhà chật hẹp, đi lại vướng vào ống xả của xe mới đi từ bên ngoài về.
Do đặc điểm của bô xe nên diện tích bỏng nhỏ. Tuy nhiên, sự dẫn truyền nhiệt từ bô qua da rất nhanh, nhiệt độ da vùng bỏng vẫn duy trì mức cao sau bỏng nên dễ dẫn đến tổn thương sâu. Không xử trí kịp thời và không biết chăm sóc vết bỏng bô đúng cách sẽ làm da nổi sẹo thâm rất mất thẩm mỹ.
1. Các cấp độ của bỏng
Bỏng bô xe máy được chia làm 3 mức độ nặng nhẹ khác nhau dựa trên dấu hiệu tổn thương. Với mỗi mức độ sẽ có những biện pháp chữa trị khác nhau, tránh những rủi ro không đáng có.
- Bỏng độ 1:
Chỉ ảnh hưởng trên lớp biểu bì bên ngoài, có triệu chứng là vùng da đỏ, đau, sẽ chuyển sang màu trắng khi đụng vào, không bị rộp da hay mủ nước.
- Bỏng độ 2:
Gây tổn thương trên lớp biểu bì và một phần chân bì (lớp thứ 2 của da). Biểu hiện nhẹ là vùng da đỏ, đau, chuyển sang màu trắng khi chạm vào, bị rộp và vẫn còn chân lông. Biểu hiện nặng là có thể đau hoặc không đau (vết thương có thể sâu đến mức dây thần kinh bị đứt nên không có cảm giác đau), có thể ẩm hoặc khô (vết bỏng sâu tới mức tuyến mồ hôi bị phá hủy), có thể đổi sang màu trắng khi chạm vào vùng da tổn thương, lông trên da bị rụng.
- Bỏng độ 3:
Là loại bỏng nặng nhất, vết bỏng thường bao gồm cả lớp biểu bì và chân bì. Dây thần kinh, huyết quản và nang lông đều bị phá hủy. Nếu bỏng nặng, vết bỏng có thể ảnh hưởng tới xương và cơ.
2. Sơ cứu vết bỏng
Quy trình sơ cứu vết bỏng bô xe máy bị phồng như sau:
Loại bỏ tác nhân gây bỏng càng sớm càng tốt để giảm diện tích và độ sâu tổn thương bỏng: Cởi bỏ quần áo vùng bị bỏng do quần áo có tác dụng giữ nhiệt.
Làm mát vùng bị bỏng, ngâm rửa hoặc tưới rửa vùng bỏng bằng nước mát, sạch, có nhiệt độ từ 16 - 20°C. Thời điểm ngâm rửa tốt nhất là trong vòng 30 phút sau khi bị bỏng. Sau khoảng thời gian trên, việc ngâm rửa ít có tác dụng. Thời gian ngâm rửa vết bỏng kéo dài 15 - 30 phút (thường cho tới khi hết đau rát). Trường hợp khác, thay vì ngâm rửa có thể dùng khăn sạch ướt, quần áo sạch ướt đắp lên vùng bỏng (nên thay khăn mát thường xuyên vì khăn cũng hấp thu nhiệt và giữ nhiệt).
Che phủ vết bỏng bô, băng vết thương bằng vải sạch, khô và băng ép nhẹ vùng bỏng.
Nâng cao vị trí bị bỏng để giảm sưng nề.
Hiện có một loại băng gạc thường được sử dụng để sơ cứu vết bỏng là loại có chứa Hydrocolloid. Băng sẽ giúp duy trì môi trường ẩm tại vị trí có vết bỏng (giúp vết thương lành nhanh gấp 2 lần so với môi trường khô ở vết thương), tăng sinh tế bào tại chỗ vết bỏng, giúp vết thương nhanh lành. Đồng thời, giúp che phủ vết bỏng tốt, giảm đau và giúp sinh hoạt của bệnh nhân thuận lợi hơn (vì băng có tính chất bán thấm giúp tắm rửa dễ dàng và bám dính tốt giúp vận động thuận tiện).
Cách sơ cứu bỏng bô với băng gạc chứa thành phần Hydrocolloid như sau:
Rửa vùng da lành quanh vết bỏng
Dùng nước muối sinh lý 0,9% vệ sinh vết bỏng
Loại bỏ các dị vật, chất bẩn, nếu vòm nốt phồng còn nguyên vẹn thì chích các vòm nốt phỏng để giải thoát dịch, sau đó dùng băng Hydrocolloid đắp lên vết bỏng.
Lưu ý: Băng bán thấm chứa Hydrocolloid chỉ nên dùng cho các vết bỏng sạch, nông, ít tiết dịch. Loại băng này chống chỉ định đối với vết bỏng nhiễm khuẩn hoặc vết bỏng có nguy cơ nhiễm khuẩn. Trường hợp vết bỏng bị sưng nề, nóng, đỏ, đau, viêm tấy, có mủ,... bệnh nhân nên đến bệnh viện để được chăm sóc và điều trị đúng cách.
3. Các loại thuốc bôi khi bị bỏng bô
Sau khi sơ cứu và giảm đau vết bỏng, bạn có thể phải sử dụng thêm một số loại thuốc bôi sau:
Thuốc mỡ kháng sinh
Các vết bỏng từ độ 2 có nguy cơ bị nhiễm trùng nên cần dùng thuốc mỡ kháng sinh. Kháng sinh sẽ giúp ngăn ngừa vi khuẩn từ môi trường ngoài tiếp xúc với vết bỏng. Sau đó, che vết bỏng bằng băng gạc hay vải vô trùng, không có lông tơ để cố định.
Tuy nhiên cần lưu ý kháng sinh là các thuốc kê đơn, cần sử dụng với chỉ định của bác sĩ và không được lạm dụng thuốc. Không chỉ gây đề kháng mà dùng kháng sinh bừa bãi còn gây hại làm cho vết bỏng lâu lành. Bột kháng sinh cản trở mô hạt và kéo da non và làm phản ứng viêm tại chỗ tăng lên.
Ở vết thương rộng, sau khi rắc bột vài ngày da sẽ nóng đỏ lên do bị nhiễm khuẩn. Bệnh nhân có thể bị sốt và bên trong có nhiều mủ và mô hoại tử.
Các thuốc bôi ngăn ngừa sẹo
Các thuốc ngăn ngừa sẹo chỉ có tác dụng với trường hợp mới bị bỏng bô dưới 3 tháng. Các thuốc này thường áp dụng công nghệ tế bào gốc kết hợp với cơ chế ức chế men tyrosinaza. Nhờ đó vùng da bị bỏng được tái tạo nhanh chóng và ngăn ngừa thâm sẹo.
Nha đam
Nha đam là dược liệu nổi tiếng với khả năng giữ ẩm và làm dịu vết bỏng. Cộng thêm khả năng chống viêm và ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Các thuốc hay kem bôi chứa thành phần lô hội được nghiên cứu cho thấy có tác dụng tốt cho các vết bỏng độ 1, độ 2.
Mật ong
Mật ong vừa là thực phẩm nhưng cũng được coi là một loại thuốc thiên nhiên. Cũng bởi vì tác dụng kháng viêm, kháng nấm và tái tạo tế bào rất tốt của nó. Tuy nhiên để bôi lên vết thương, bạn cần xác định rõ nguồn gốc và chất lượng mật ong
4.Các câu hỏi hay gặp khi bị bỏng bô
Bỏng bô có nên chườm đá?
Không dùng nước quá lạnh hoặc đá lạnh đắp lên vết bỏng. Nguyên nhân vì các tinh thể đá sẽ làm đông cứng tế bào, gây tổn thương hoại tử ướt, khiến tình trạng bỏng của bệnh nhân càng nặng thêm. Hoại tử do bỏng lạnh không diễn biến mạnh nhưng khiến khả năng bảo tồn khi điều trị vết bỏng khó khăn, thậm chí buộc phải cắt cụt bộ phận bị bỏng;
Bỏng ống bô có nên bôi kem đánh răng?
Không bôi kem đánh răng lên vết bỏng. Nguyên nhân vì trong kem đánh răng có chứa kiềm, nếu gặp môi trường thuận lợi như những vết bỏng do nhiệt độ cao gây ra thì có thể xâm nhập vào sâu trong vết thương, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm hoặc gây nhiễm trùng ở khu vực bị bỏng, làm vết thương lâu lành hoặc tăng mức độ đau rát của vết bỏng.
Cấm kỵ gì khi bị bỏng ống bô?
Không ngâm rửa vết bỏng bằng nước ấm, không đắp các loại mỡ, dầu, nước tương, nước mắm, nước muối dưa cà, trứng gà, đắp thuốc lá, thuốc đông y không rõ nguồn gốc,... vào vùng bị bỏng khi chưa rửa sạch vết thương vì có thể gây nhiễm trùng, khiến da bị hoại tử, gây ảnh hưởng không tốt.
Bên cạnh đó, bệnh nhân không nên làm trượt loét vết bỏng, bóc bỏ nốt phồng. Đồng thời, không nên bôi nghệ tươi hay các loại kem có thành phần nghệ lên vết bỏng để trị thâm vì tỷ lệ dị ứng do nghệ tươi khá cao và nhiều người sau khi bôi nghệ bị đen bóng lâu dài ở vết sẹo, rất khó khắc phục.
Khi bị bỏng bô xe máy, bệnh nhân nên thực hiện theo cách sơ cứu bỏng bô theo hướng dẫn trên, tuyệt đối không tự điều trị bằng các thuốc tự có hay kinh nghiệm dân gian vì có thể khiến tình trạng bỏng nặng thêm, gây biến chứng khó lường. Người nhà nên đưa bệnh nhân bị bỏng tới bệnh viện để được bác sĩ xác định mức độ tổn thương bỏng và đề xuất phương án điều trị thích hợp.
5. Lưu ý cho bạn để chăm sóc bỏng bô không để lại sẹo
Cách chữa bỏng bô xe máy đúng sẽ giúp bạn tránh được những vết sẹo xấu xí. Cần điều trị theo từng mức độ bỏng như sau:
- Bỏng nhẹ mức độ 1
Vùng da chỉ bị thương tổn nhẹ nên có thể tự khỏi hoàn toàn sau 7 - 10 ngày mà không cần băng bó. Để tránh để lại sẹo, bạn có thể bôi gel nha đam trực tiếp lên vết bỏng vài lần mỗi ngày. Nha đam chứa chất giúp sát khuẩn, làm mát và dịu da, giúp vết bỏng nhanh lành.
- Bỏng nặng cấp độ 2
Khi sơ cứu bắt buộc phải làm sạch vết bỏng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch Povidine 10% để loại bỏ vi khuẩn, nấm có thể gây bội nhiễm. Lưu ý đợi vết thương khô rồi mới bôi kem mỡ, kem trị bỏng lên vết thương. Băng bó vết thương bằng bông gạc vô trùng, lưu ý không băng bó quá chặt vì sẽ gây sừng hóa da non, để lẹo sẹo sẫm màu hoặc nhăn nheo da.
Nhiều người rửa vết thương bằng nước oxy già, thuốc đỏ, cồn y tế rất dễ gây chết mô hạt, vết thương lành để lại sẹo xấu xí. Lưu ý phụ nữ mang thai, cho con bú hoặc những người dị ứng I ốt không nên dùng Povidine để làm sạch hay chữa bỏng. Những vết bỏng không quá sâu thì sử dụng nguyên liệu thảo dược thiên nhiên để trị bỏng cũng rất hiệu quả.
Cho đến khi phần da bỏng bong ra, lộ một lớp da mới màu đỏ nằm dưới, chuyển dần sang màu hồng thì ngừng băng bó, để vết thương thoáng cho nhanh khỏi.
- Bỏng rất nặng cấp độ 3
Nếu bị bỏng quá nặng hoặc trẻ em do làn da quá yếu, cần tới bệnh viện để được xử lý, băng bó vết thương đúng cách. Không tự ý xử lý vết thương tại nhà nếu không có kiến thức bởi có thể gây hoại tử da, nhiễm trùng rất nguy hiểm.
Cách chữa bỏng bô xe máy đúng nhưng có để lại sẹo hay không cũng phụ thuộc vào cơ địa da của mỗi người có lành tính hay không. Tuy nhiên xử lý đúng cách sẽ giúp giảm thâm sẹo sau bỏng cũng như phục hồi tổn thương tốt nhất. Bô xe máy có nhiệt độ rất cao nên cần cẩn thận khi di chuyển, tránh chạm da trực tiếp, không cho trẻ vui đùa chơi gần khu vực bô xe
Thời gian phục hồi vết bỏng phụ thuộc vào mức độ nông hay sâu, điều trị đúng hay sai. Mong rằng bài hướng dẫn này sẽ giúp các bạn hồi phục nhanh hơn và không sợ sẹo mất thẩm mỹ.